Trong chăn nuôi gà và chăn nuôi gia cầm nói chung ánh sáng là yếu tố rất quan trọng. Nó quyết định sức khỏe cũng như chất lượng gà phát triển có tốt hay không ? Nhưng trên thực tế có nhiều người chăn nuôi chưa quan tâm lắm đến vấn đề chiếu sáng trong nuôi gà. Gà vốn là loài rất mẫn cảm với sự thay đổi của ánh sáng vì vậy ngày tuổi thuần thục của gà ảnh hưởng rất lớn từ ánh sáng. Chiếu sáng tốt gà sẽ lớn nhanh, tăng năng suất để trứng mang lại hiệu quả cho chăn nuôi. Ngược lại không đảm bảo kỹ thuật chiếu sáng đúng tiêu chuẩn cho gà, gà sẽ bị ảnh hưởng bởi chu kỳ sinh học gây ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả kinh tế.
Tác động của ánh sáng trong chăn nuôi gà
Chiếu sáng có vai trò rất quan trọng trong chăn nuôi nói chung và gia cầm nói riêng. Ánh sáng phù hợp có tác dụng giúp gà con thu nhận lượng thức ăn, nước uống tốt. Đồng thời sự phân bố ánh sáng đều trên nền chuồng giúp gà phát triển đồng đều, khỏe mạnh. Đối với gà hậu bị và gà đẻ, ánh sáng ảnh hưởng đến cơ chế sinh tổng hợp các hoocmon sinh dục, tham gia vào quá trình phát triển trứng, trứng chín, trứng rụng, quá trình hình thành quả trứng hoàn chỉnh và đẻ trứng.
Ánh sáng tác động đến hành vi cắn mổ nhau, ăn thịt đồng loại, chấn thương xương và nằm chất đống ở gia cầm. Đây là mối quan tâm lo ngại hàng đầu về phúc lợi động vật đối với gia cầm. Trong chăn nuôi gà đẻ, nếu được chiếu sáng tốt gà sẽ có bộ lông sáng đẹp. Duy trì tỷ lệ đẻ, tổng lượng trứng, trọng lượng trứng, tỷ lệ sống, tỷ lệ ấp nở ở mức ổn định. Giúp tìm được ổ đẻ đúng chỗ, tránh được hiện tượng cắn mổ nhau.
Kỹ thuật chiếu sáng phù hợp với từng độ tuổi của gà
Các giai đoạn gà cần được chiếu sáng
Tùy thuộc vào từng độ tuổi, loại gà, giống gà và độ thông thoáng chuồng nuôi khác nhau; mà người chăn nuôi gà có chương trình chiếu sáng khác nhau cho phù hợp.
- Gà con mới nở đến 3 tuần tuổi: Không chiếu sáng 24 tiếng liên tục. Cứ 22 tiếng chiếu sáng thì có 2 tiếng trong bóng tối.
- Gà con từ 4 – 7 ngày tuổi, chiếu 21 tiếng + 3 tiếng trong bóng tối.
- Gà con từ 8 – 14 ngày tuổi: Nên chiếu sáng ngắt quãng. Chế độ 4 + 2 (4 tiếng sáng + 2 tiếng tối) xen kẽ nhau.
- Gà con sau 2 tuần tuổi: Chỉ chiếu 10 tiếng/ngày.
- Gà con sau 3 tuần, chỉ chiếu 8 tiếng/ngày.
- Khi gà chuẩn bị vào đẻ, tăng mỗi tuần 15 phút/ngày.
Ví dụ, gà chuyên trứng từ tuần 16 chiếu 8 tiếng 15 phút. Tuần 17 chiếu 8 tiếng 30 phút, tăng lên như vậy cho đến khi đủ 16 tiếng/ngày. Lưu ý thời điểm bổ sung ánh sáng, tuyệt đối không chiếu sáng bổ sung vào buổi tối và nửa đêm. Tức là không chiếu thêm vào lúc 18 – 20 giờ hàng ngày (để cho gà ngủ, hormone LH (gây rụng trứng) hoạt động); Chỉ chiếu sáng bổ sung sau 2 giờ sáng.
Gà hậu bị sau 14 ngày tuổi: Không được tăng quá 10 tiếng chiếu sáng/ngày. Còn gà đẻ hàng tuần phải tăng giờ chiếu sáng đạt tiêu chuẩn tối đa 16 tiếng/ngày. Có như vậy mới kích thích thành thục nhanh và đẻ trứng tốt.
Sử dụng ánh sáng màu xanh lá cây chiếu sáng cho gà
Gà gần như mù màu xanh lá cây; nên sử dụng ánh sáng này khi gà mổ cắn nhau và khi bắt, tiêm phòng, dồn đàn, cắt mỏ để tránh đàn gà bị stress nặng. Cường độ ánh sáng tối thiểu 15 lux trong giai đoạn hậu bị là tối ưu cho sự phát triển cơ quan sinh dục và sản xuất trứng tiếp theo. Khi gà đẻ, có thể thấp hơn 30 – 60 lux, nhưng tối thiểu là 20 lux là đảm bảo phúc lợi. Ðể đơn giản, khi đứng trong chuồng gà nếu đọc được báo hoặc xòe bàn tay ra nhìn rõ gân bàn tay tức là ánh sáng quá mạnh. Nếu không đọc được báo hoặc không nhìn rõ gân bàn tay là cường độ ánh sáng phù hợp.
Tận dụng ánh sáng tự nhiên để chiếu sáng cho gà
Thời gian chiếu sáng phụ thuộc vào nhiều loại hình chuồng kín hay hở, mùa hè hay đông. Ðối với gà nuôi chuồng hở, nên tận dụng ánh sáng tự nhiên để chiếu sáng cho gà. Ðối với gà nuôi chuồng kín, thời gian chiếu sáng 10 – 12 giờ/ngày với cường độ chiếu sáng 5 – 10 Lux/m hoặc 1 W/m treo cao 2 m. Sử dụng loại bóng đèn ánh sáng vàng. Bắt đầu từ 16 tuần tuổi, mỗi tuần tăng 30 – 60 phút. Chiếu sáng đến khi đạt thời gian 16 tiếng/ngày thì duy trì ở mức đó.
Cường độ chiếu sáng 5 – 10 Lux hoặc 1 – 2 W/m treo cao 2 m dùng bóng đèn sợi đốt. Giữ nguyên như vậy trong suốt quá trình đẻ và không được giảm thời gian chiếu sáng. Khi chuyển gà lên lồng đẻ, phải tăng thời gian chiếu sáng lên 22 tiếng/ngày. Duy trì trong 4 – 7 ngày để giúp gà tìm thấy núm uống, đảm bảo nhu cầu nước uống. Tuy nhiên, nếu duy trì thời gian chiếu sáng trên 22 tiếng trong thời gian dài; sẽ dẫn đến hiện tượng gà cắn mổ nhau do bị kích thích.
Nếu chăn nuôi gà ở môi trường thông thoáng tự nhiên. Vào các buổi sáng mùa nóng cần cho ánh sáng mặt trời rọi vào chuồng để diệt khuẩn, làm khô chất độn và đảm bảo thông khí. Ðối với chăn nuôi gà thịt công nghiệp broiler, chiếu sáng 23 tiếng/ngày. Khi tắt đèn chú ý đề phòng gà tụm lại ngạt thở và bị chết.
