Bệnh ORT là một căn bệnh thường gặp đối với gia cầm, trong đó gà là gia cầm chủ yếu mặc loại bệnh này. Bệnh ORT có thể phát triển mạnh và lây lan nhanh trong điều kiện thời tiết chuyển mùa hoặc nóng ẩm. Nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời sẽ gây tử vong cao. Do đó, người chăn nuôi cần phải nhận biết bệnh sớm để phòng và điều trị kịp thời. Dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ chi tiết về nguyên nhân gây bệnh, phương thức lây nhiễm, triệu chứng của bệnh ORT trên gà, các bạn tham khảo nhé.
Khái quát về bệnh ORT ở gà
Bệnh ORT gà là một loại bệnh hô hấp cấp tính do vi khuẩn Ornithobacterium rhinotracheale gây ra. Vi khuẩn này ảnh hưởng trực tiếp đến đường hô hấp và phổi. Các biểu hiện bệnh điển hình là gà bị khó thở, hay ngáp, ho, chảy nước mắt mũi, phổi gà xuất hiện viêm có mủ và bã đậu hình ống.
Bệnh ORT ở gà hay xảy ra vào mùa xuân, mùa hè và trong thời điểm giao mùa, trong điều kiện độ ẩm không khí tăng cao.
Vi khuẩn gây bệnh có thể sống ký sinh trên gà và tồn tại ở cả ngoài môi trường. Khả năng lây lan của vi khuẩn khá nhanh. Mức độ gây thiệt hại của bệnh phụ thuộc vào khả năng hoạt động và gây bệnh của các chủng vi khuẩn và virus kế phát. Bên cạnh đó còn phụ thuộc vào điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, đặc biệt là việc chữa trị, dùng thuốc có đúng và kịp thời hay không.
Con đường lây truyền bệnh ORT
Bệnh ORT có thể gặp ở gà trên mọi lứa tuổi. Trong đó, thường gặp nhất là ở lứa tuổi gà giò và gà lớn. Ở gà thịt, gà thường bị mắc bệnh lúc 3 – 6 tuần tuổi. Ở các loại gà khác, bệnh thường xuất hiện từ 6 tuần tuổi trở lên.
Vi khuẩn Ornithobacterium rhinotracheale thường tồn tại trong phổi gà mắc bệnh cũng như ở túi khí và chất tiết của đường hô hấp gà như nước mũi và nước mắt. Bên cạnh đó, vi khuẩn của bệnh ORT ở gà cũng tồn tại trong dịch nhầy khí quản và ở trong cục mủ ở hai phế quản gốc.
Bệnh lây từ gà bệnh sang gà khỏe qua việc tiếp xúc trực tiếp. Gà mang bệnh hắt hơi khiến chất tiết đường hô hấp mang mầm bệnh bắn ra ngoài không khí. Từ đó, bệnh lây cho gà khỏe qua đường hít thở. Bên cạnh đó, bệnh còn lây lan qua gió, dụng cụ chăn nuôi và xe vận chuyển vật nuôi. Động vật chứa mầm bệnh và cả con người cũng có vai trò lớn trong sự lây lan của bệnh ORT.
Vi khuẩn gây bệnh xâm nhập vào cơ thể gà chủ yếu theo đường hô hấp. Chúng tiếp tục sinh sôi và phát triển trên niêm mạc của đường hô hấp. Sau đó, di chuyển và đến cư trú ở cơ quan đích là phổi và hai phế quản gốc.
Triệu chứng bệnh ORTở gà
Bệnh ORT ở gà là một loại bệnh hô hấp cấp tính. Thời gian ủ bệnh ngắn, chỉ khoảng 1 – 3 ngày. Giai đoạn đầu của bệnh thường chỉ thấy gà có triệu chứng hen nhẹ và thở khò khè; đôi lúc xuất hiện triệu chứng hắt hơi, vảy mỏ. Sau đó, bệnh bắt đầu tiến triển rất nhanh. Chỉ sau 1 – 2 ngày, có thể thấy gà giảm ăn, ủ rũ và có dấu hiệu khó thở tăng dần. Ðặc biệt, có thể quan sát thấy gà bị bệnh há mỏ để thở và thở đớp khí; xuất hiện tiếng rít và ngáp. Nguyên nhân dẫn đến việc gà có triệu chứng này là do trong khí quản và hai phế quản gốc của gà đã có cục mủ bít kín; làm đường hô hấp bị hẹp, khiến gà khó thở và chết.
Tỷ lệ mắc bệnh ORT ở gà rất cao, từ 50 – 100%. Trong đó, tỷ lệ chết ở gà bệnh thường là 5 – 20%. Thiệt hại của bệnh chủ yếu là khiến cho gà gầy yếu, lớn chậm. Từ đó, tỷ lệ đồng đều ở gà kém, gia tăng tỷ lệ loại thải cũng như chi phí chăn nuôi. Gà mắc bệnh thường bị ghép với một số loại bệnh khác như: Newcastle (bệnh gà rù), E.coli, CRD,…; khiến cho biểu hiện của bệnh càng trầm trọng.
Chuẩn đoán bệnh
Bệnh ORT có thể chẩn đoán bằng việc quan sát triệu chứng lâm sàng và bệnh tích mổ khám. Tuy nhiên, do bệnh có triệu chứng giống với bệnh viêm phế quản truyền nhiễm (IB – Infectious bronchitis); nên cần chuẩn đoán phân biệt.
Ðể chuẩn đoán chính xác phải dựa vào việc phân lập và giám định vi khuẩn trong phòng thí nghiệm.
Do vi khuẩn Ornithobacterium rhinotracheale có sức sống kém khi ra ngoài môi trường; nên khi nghi ngờ gà bị nhiễm bệnh phải gửi mẫu về phòng thí nghiệm càng sớm càng tốt. Vi khuẩn Ornithobacterium rhinotracheale có thể phân lập bằng thạch máu và xác định bằng các phản ứng sinh hóa. Việc kiểm tra bằng phương pháp PCR (polymerase chain reaction) cũng được ứng dụng trong công tác chẩn đoán bệnh và mang lại độ chính xác cao.
Trong phòng thí nghiệm: Vi khuẩn ORT được nuôi trên thạch máu có hình khuẩn lạc tròn; nhỏ bằng đầu đinh ghim, kích thước < 1 mm khi để tủ ấm 24 giờ. Ðể tới 48 giờ khuẩn lạc sẽ xấp xỉ 1 – 2 mm, tròn lồi, màu xám, có ranh giới rõ ràng; có thể có mùi đặc trưng giống như Axit butyric.
ORT là trực khuẩn gram âm, đa hình thái, không di động, không sinh nha bào. Nó thường xuất hiện với hình gậy ngắn, chắc đặc, dài khoảng 0,2 – 0,9 µm x 1 – 3 µm và thỉnh thoảng có hình sợi dài nhỏ hay hình gậy tập trung thành từng đám.
Phương pháp phòng và điều trị bệnh ORT ở gà
Cách phòng bệnh ORT
Hiện nay, chưa có vacxin ORT đặc trị. Vì thế, người chăn nuôi cần chú ý cẩn trọng trong công tác phòng bệnh, cụ thể như sau:
- Chú ý giữ vệ sinh chăn nuôi.
- Thực hiện nguyên tắc chăn nuôi cùng vào, cùng ra (In-Out).
- Tiêm vacxin phòng bệnh khác đầy đủ cho gà.
- Dùng kháng sinh phòng bệnh định kì để hạn chế xuất hiện bệnh kế phát cũng như hạn chế mầm bệnh phát triển.
Điều trị bệnh ORT ở gà
Do chưa có vacxin đặc hiệu nên việc điều trị bệnh ORT ở gà gặp nhiều khó khăn. Vi sinh vật gây bệnh này rất nhanh lờn thuốc. Tùy vào khu vực địa lí, khí hậu cũng như điều kiện chăn nuôi mà một số loại kháng sinh vẫn phát huy hiệu quả điều trị. Người nuôi có thể áp dụng các cách điều trị sau:
- Dùng kháng sinh điều trị bệnh cho gà: Flofen Sol -20, Tilmicosin, Doxycycline, Amox 50,…
- Tiêm các loại kháng sinh sau cho gà bệnh cũng mang lại hiệu quả cao: Tylan-Dox, Linco-Spectin, Genta-Tylosin, Flo 30%
Phác đồ điều trị ORT mang hiệu quả cao
Để mang lại hiệu quả trị bệnh cao, người nuôi nên áp dụng phác đồ điều trị sau:
- Cho gà uống kháng sinh vào buổi sáng (Tilmo Solution, Florfen Sol – 20, Enroclean…) hoặc dùng kháng sinh tiêm (Tylan-Dox, Tylo Genta…).
- Trưa cho gà uống Bromhexine Active + Herbavita + Glu-K-C.
- Buổi chiều, cho gà uống Amocoli hoặc Amoxin 50.
- Chú ý, liệu trình điều trị như trên là khoảng 4-5 ngày.
Như vậy, bài viết hôm nay đã cung cấp cho các bạn những thông tin chi tiết về bệnh ORT ở gà. Đây là loại bệnh rất thường gặp, vì thế người chăn nuôi cần trang bị cho mình những kiến thức về phòng và chữa bệnh để giảm thiểu tối đa thiệt hại trong quá trình chăn nuôi.
